Πέμπτη 31 Ιανουαρίου 2013

Οι Φλαμανδοί: Οι Βρυξέλλες είναι η πόλη των μεγάλων αντιθέσεων και αντιφάσεων. Ως πρωτεύουσα ενός δίγλωσσου και πολυεθνικού, παρά το μικρό του μέγεθος, βασιλείου, δε μπόρεσε ποτέ, παρά την διεθνοποίησή τους κατά τον εικοστό αιώνα, να αποβάλει τις παιδικές εργαστηριογέννητεςασθένειες του Βελγίου – του πιο τεχνητού ίσως κράτους-πειράματος στην Ευρώπη. Έτσι, μολονότι η παλιά Broeksel, που στα ολλανδικά σήμαινε «βαλτόσπιτο», γεωγραφικά ανήκει στηΦλαμανδική Brabant και διοικητικά περικυκλώνεται από αυτήν, στην πραγματικότητα δεν είναι παρά μια γαλλόφωνη πόλη, ενώ το μείζον κομμάτι του ολλανδόφωνού της πληθυσμού περιορίζεται στα βορειοδυτικά του πολεοδομικού της συγκροτήματος, από τη συνοικία του Molenbeekκαι πέρα. Η άνιση αυτή κυριαρχία του Βαλλωνικού στοιχείου οφείλεται ξεκάθαρα στην εύνοια της κρατικής/διοικητικής μηχανής στη γαλλική γλώσσα για πάνω από έναν αιώνα, πράγμα που τις τελευταίες δεκαετίας γίνονται προσπάθειες να εξισορροπηθεί μέσω πιο politicallycorrectπρακτικών των βελγικών κυβερνήσεων, και προκειμένου φυσικά να κατασιγαστούν τα αποσχιστικά αντανακλαστικά της Φλάνδρας. Ενδεικτικό αυτών των και έτσι και γιουβέτσι πολιτικών είναι ότι κανείς δε γνωρίζει την αληθινή αναλογία των δύο κοινοτήτων στον πληθυσμό των Βρυξελλών, αφού οι τέτοιου είδους έρευνες-δημοσκοπήσεις-απογραφές απαγορεύονται δια νόμου! Στο μεταξύ, στη Γαλλία και στην Ολλανδία εξακολουθούν να κυκλοφορούν παρόμοια ανέκδοτα σε βάρος των Βαλλώνων και των Φλαμανδών αντίστοιχα.

Léopold ΙΙ: Ο δεύτερος βασιλιάς του Βελγίου, Λεοπόλδος Λουδοβίκος Φίλιππος Μαρία Βίκτωρ ή πιο γνωστός στην πιάτσα ως Λεοπόλδος ο Β’ υπήρξε μια από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες στη νεότερη ευρωπαϊκή ιστορία. Γιος του παρ’ ολίγον βασιλιά της Ελλάδας Λεοπόλδου του Α’, συνέδεσε το όνομά του με τις φρικτότερες σελίδες της μαύρης βίβλου της αποικιοκρατίας, αλλά και με τον εκσυγχρονισμό της χώρας του και τη μορφή της πρωτεύουσας της. Η συντριπτική πλειοψηφία από τα σημερινά μνημεία των Βρυξελλών και η πολεοδομική συγκρότησή τους οφείλουνε την ύπαρξή τους στο όραμα του ανθρώπου, που κάποιοι φωστήρες του 19ου αιώνα έφτασαν να τον χαρακτηρίσουν ως «σοσιαλιστή μονάρχη». Αλλά και στην καταλήστευση φυσικά των πλουτοπαραγωγικών πηγών του Κονγκό, το οποίο για πάνω από δυο δεκαετίες αποτελούσε, όχι ακριβώς αποικία του Βελγίου, αλλά προσωπική ιδιοκτησία του ίδιου του Λεοπόλδου, πράγμα που του επέτρεπε να κάνει το κομμάτι του, δημιουργώντας το πρώτο ίσως κοινωνικό κράτος στην Ευρώπη. Σήμερα, η πολυπληθής κογκολέζικη κοινότητα των Βρυξελλών θεωρεί τον εστεμμένο αυτόν serialkiller-πάνω από δέκα εκατομμύρια πρόγονοί τους εκτελέστηκαν όσο καιρό η χώρα τους βρισκόταν υπό την ατομική του κυριαρχία- ως ενσάρκωση του διαβόλου και ως πατέρα της ταυτόχρονα.

M.I.M.: Πλάι στην QuartierRoyalκαι εν μέσω των πιο προβεβλημένων μνημείων και αξιοθέατων της πόλης, βρίσκεται το αριστούργημα της ArtNouveau, «OldEngland». Το έργο αυτό του PaulSaintenoy, που σέβεται όλους τους κανόνες του εν λόγω εστετίστικου αρχιτεκτονικού και εικαστικού ρεύματος, στεγάζει σήμερα, αν όχι το ομορφότερο,σίγουρα το ευρηματικότερο μουσείο των Βρυξελλών: το Μουσείο Μουσικών Οργάνων. Αν είσαστε μουσικοί, θα το ερωτευτείτε – ειλικρινά, δεν πιστεύω να υπάρχει πληρέστερη σχετική συλλογή στον κόσμο. Αν είσαστε απλώς φιλόμουσοι ή μουσειόφιλοι, θα χαζέψετε – αν έχετε και μικρά παιδιά μαζί σας, χωρίς πλάκα, δε θα μπορείτε να τα ξεκολλήσετε. Αν τέλος σας παρασύρω εγώ με τις υπερβολές μου και αφού το επισκεφτείτε, αρχίσετε να με βρίζετε ανάμεσα στα όμποε και στις τσαμπούνες, αφήστε τα εκθέματα, ανεβείτε στον τελευταίο όροφο και πιείτε τον caféaulait σας στο ωραιότερο μπαλκόνι της πόλης. Αν τώρα δεν είστε του ύψους, αλλά του βάθους, κάτω από τα πόδια σας βρίσκεται το Coudenberg, το «αρχαίο» -υποτίθεται- ανάκτορο-βασιλική οδός των Βρυξελλών, όπως αυτό αναστηλώθηκε και αναδείχτηκε σε θεματικό πάρκο –η χαρά του κλειστοφοβικού- και απλώνεται λαβυρινθωδώς σε όλη σχεδόν την έκταση της σημερινής Βασιλικής Γειτονιάς.Προσοχή: Μην πείτε στον πωλητή των εισιτηρίων ότι είστε από την Ελλάδα! Θα σας πρήξει στα ερασμιακά!

Δευτέρα 28 Ιανουαρίου 2013

Anderlecht: Το πιο διάσημο προάστιο των Βρυξελλών οφείλει τη φήμη του κυρίως στην ομώνυμη ποδοσφαιρική του ομάδα, η οποία από μόνη της εκφράζει ίσως το σύνολο των αντιθέσεων αυτής της πόλης και της χώρας: Το πλήρες όνομά της είναι Royal Sporting Club Anderlecht, αλλά κάποτε έφερε στη φανέλα της ένα περίεργο σύμβολο με ένα κεφαλαίο άλφα μέσα σε έναν κύκλο. Μολονότι καμάρι, υποτίθεται, της πρωτεύουσας, οι συντριπτική πλειοψηφία των φιλάθλων της προέρχεται από άλλες πόλεις, οι οποίοι και πάλι αποτελούνε μειονότητα, αν και υποστηρίζουν την διαπρεπέστερη βελγική ομάδα σε διεθνές επίπεδο. Όσον αφορά τις εθνικές «διαφορές» ανάμεσα σε Βαλλώνους και Φλαμανδούς, αυτές λύνονται στα ντέρμπυ της Standard Liège με τη Koninklijke Atletiek Associatie Gent. Το Anderlecht είναι σήμερα μια αρμονικά παρηκμασμένη γειτονιά, κακόφημη και φασαριόζικη, με όμορφα εγκαταλειμμένα ή ερειπωμένα σπίτια, υπέροχους ομιλούντες τοίχους, μια τεράστια κρεαταγορά, γύρω από την οποία παίζεται όλο το «παιχνίδι» και πολλούς ευγενικούς ανθρώπους, που αν σε δουν να κοντοστέκεσαι σε καμιά γωνιά, θα σε ρωτήσουν σίγουρα, αν ψάχνεις ή ψάχνεσαι για κάτι. Γενικά, αν είστε από αυτούς που επισκέπτονται τις Βρυξέλλες για να δουν από κοντά την παπαριά του Manneken-Pis, μην πάτε καλύτερα προς τα εκεί και επίσης σταματήστε να διαβάζετε ετούτο το βιβλίο!

AvenueLouise/Luisalaan: Η Louiseείναι ο ακριβότερος δρόμος των Βρυξελλών, που ξεκινάει τη μέρα του σαν Champs-Élyséesκαι την τελειώνει σαν Συγγρού. Σε αυτήν την κεντρική λεωφόρο λοιπόν, όπου τα πάντα έχουν μια τιμή, ακόμα κι όταν δεν έχουνε αξία, βρίσκεται η πολυτελής αγορά της πόλης, που απλώνεται σχεδόν παράλληλα με την αντίστοιχη «εναλλακτική» του Matongé (σταθμός Porte de Namur/Naamsepoort), όπου κυριαρχεί η πολυπληθής κονγκολέζικη κοινότητα και οι ρυθμοί της - η πιο mainstreamαγορά της πόλης βρίσκεται στο κέντρο επί της RueNeuve/Nieuwstraat (σταθμός De Bruckere). Επειδή, όμως, αν περιμένετε από μένα να σας δώσω συμβουλές για shopping, μάλλον ψωνίσατε από σβέρκο (κυριολεκτικά), θα σας μιλήσω για δυο αγάλματα που βρίσκονται στα δυο άκρα της Λουίζας. Το ένα επί της περιφερειακής οδού, κοντά στον ομώνυμο σταθμό του μετρό, είναι ίσως ο μόνος ανδριάντας μη γήινης προσωπικότητας (;) που έχει στηθεί σε ευρωπαϊκή πρωτεύουσα. Ο δημιουργός του πρέπει μάλλον να διάβαζε πολύ Lovecraft, ενώ αυτός που τον παρήγγειλε, αν δεν ήταν ο H.P. Lovecraftο ίδιος, τότε σίγουρα κάποιο προβληματάκι το είχε. Το άλλο, πλάι στο ρομαντικό δάσος delaCambreκαι μπροστά στην πύλη του Université Libre, έχει τοποθετηθεί εκεί προς τιμήν του Καταλανού αναρχικού FrancescFerrer, και η παρουσία του έχει προκαλέσει την έκπληξη ακόμα και του Luisτου Buñuel, αν και επισκέφτηκε και έζησε στις Βρυξέλλες στα πιο σουρεάλ του.

Fritures/Frittur: Έχετε παίξει ποτέ taboo στα γαλλικά; Μη με ρωτήσετε πώς και γιατί, αλλά εγώ επειδή έτυχε να το έχω συμπεριλάβει στα κατορθώματά μου, θα σας πω πως, όταν μου έπεσε η καρτέλα με το λήμμα «Belgique», στις απαγορευμένες λέξεις συμπεριλαμβάνονταν και οι «frites», οι τηγανιτές δηλαδή πατάτες. Οι δυο λέξεις που βλέπεται στον τίτλο αυτού του κεφαλαίου, ας πούμε πως, αντιπροσωπεύουν αυτό που στα ελληνικά λέμε «βρώμικο», δηλαδή το φαγητό του δρόμου, όπου για την πόλη των Βρυξελλών αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με τις πανταχού παρούσες εννοείται frites, αλλά και με ταfricandelle, τα merguez, τα mitrailletteκαι φυσικά τα ανατολίτικα durum. Χωρίς να θέλω να αδικήσω τα υπόλοιπα –και πως θα μπορούσα, άλλωστε- πιστεύω πως στην πλατεία Jourdan (στάση Schuman) θα βρείτε τα καλύτερα πατατάδικα. Οι Βέλγοι αγαπούν να πνίγουν τις πατάτες τους σε διάφορες σάλτσες, όπως η εξαιρετικά δημοφιλής εδώ andalouse, αλλά θα σας πρότεινα, αν δε σας ενοχλεί να φλερτάρετε με το έμφραγμα, να τιμήσετε τις ειδικές επί τούτου μαγιονέζες τους.Επίσης, αν θέλετε να φάτε βάφλες, μην παρασυρθείτε από τα τουριστικά καταστήματα της Grande Place, και ψαχτείτε περισσότερο στους υπαίθριους βαφλατζήδες (όπως αυτόν που τη στήνει έξω από το σταθμό Louise τα Σάββατα). Τέλος, για τους πιο μερακλήδες, απέναντι από την Bourseυπάρχει ένα λευκό κιόσκι που σερβίρει μύδια και σαλιγκάρια. Μην παραλείψετε να το τιμήσετε!

Πέμπτη 24 Ιανουαρίου 2013

Les Grecs/De Grieken: Έχω να λέω πως στις Βρυξέλλες υπάρχουν πιο πολλοί φίλοι και γνωστοί μου από ότι, ας πούμε, στη Θεσσαλονίκη. Και κάθε φορά που τις επισκέπτομαι, όλο και περισσότεροι προστίθενται στο άναρχο «πελατολόγειό» μου. Στις αρκετές χιλιάδες συμπατριώτες μας που ζουν εδώ, περιλαμβάνονται ασφαλώς πολλοί υπάλληλοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των άλλων διεθνών οργανισμών, αρκετοί φοιτητές αλλά και μαθητές –που φοιτούν στο περίφημο Ευρωπαϊκό Σχολείο- μετανάστες πρώτης και δεύτερης γενιάς, που ήρθαν να δουλέψουν στου Βελγίου τις στοές και τώρα τροφοδοτούν με άρωμα φολκλόρ την Place Bethléem, λομπίστες, καλλιτέχνες, ναυαγοί και αυτοεξόριστοι. Γενικά πρέπει να προσέχεις τι λες, γιατί ποτέ δεν ξέρεις ποιος είναι αυτός που σε ακούει. Οι ντόπιοι –κυρίως οι Βαλλώνοι- γκρινιάζουν που οι ξένοι αρνούνται να μάθουν Γαλλικά και αρκούνται στο διεθνισμό των simplified english. Τα τελευταία χρόνια που η οικονομική κρίση έχει χτυπήσει και την πόρτα αυτού του άλλοτε κραταιού βασιλείου και τα διχαστικά αισθήματα ανάμεσα στις δυο κοινότητες έχουν αναβιώσει, τα ξενοφοβικά ένστικτα –συνήθως εκπορευόμενα από την πιο ευκατάστατη Φλάνδρα- κάνουν τους μέτοικους των Βρυξελλών να μην αισθάνονται και τόσο άνετα όσο ίσως παλιότερα. Προς το παρόν, πάντως, αυτός ο θαυμαστός, μα τόσο αμήχανος, πολυπολιτισμικός χαμός δε δείχνει άμεσα τουλάχιστον να απειλείται.

Jazz Marathon: Στις Βρυξέλλες έχουν ένα θέμα με την Jazz. Πέρα από το «μαραθώνειο» τους φεστιβάλ, που διοργανώνεται στα τέλη Μαΐου και με κάποιον τρόπο απλώνεται σε ολόκληρη την πόλη, υπάρχουν και άλλες παρόμοιες γιορτές σχεδόν όλον το χρόνο, ενώ πολλές μουσικές σκηνές (για παράδειγμα το Sazz ‘n Jazz στην Botanique) εξειδικεύονται στα εν λόγω ακούσματα. Κατά τα λοιπά η μουσική της πόλης, όπως είναι φυσικό, φραγκοκρατείται. Αν και στο πλαίσιο του πολιτικώς ορθού, στους σταθμούς του μετρό παίζονται πλέον εναλλάξ γαλλόφωνα και ολλανδόφωνα τραγούδια –με ότι συνεπάγεται αυτό για τα αυτάκια των ουδέτερων επιβατών- για να μη νιώθουν, και καλά, οι Φλαμανδοί ριγμένοι. Τις τελευταίες δεκαετίες έχει αναπτυχθεί και ένα σημαντικό ρεύμα ηλεκτρονικής πρωτοπορίας (το κλαμπ Fuse στις Marolles θεωρείται από τους ως ένα από τα πιο γνωστά διεθνώς), ενώ δε λείπουν και οι έθνικ μουσικές αναφορές – αναπόφευκτο σε μια τόσο multi culti μητρόπολη. Αν σας αρέσει ο συνδυασμός στριμωξίδι-ακατάσχετη μπυροποσία, τα καλοκαιρινά υπαίθρια event αφθονούν στα πάρκα και στις πλατείες της πόλης. Αν τώρα ψάχνετε απλώς για κάποιο μαγαζί για να επιδείξετε τις χορευτικές σας ικανότητες, υπάρχει πάντα το Madame Moustache στην Sainte Catherine με την ανεπανάληπτη carnival αισθητική και με εκπλήξεις που περιλαμβάνουν μέχρι και βραδιές γυμνισμού.

Avenue de Stalingrad/Stalingradlaan: Έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί δεν υπάρχει μια κεντρική οδική αρτηρία στην Αθήνα που να ονομάζεται Λεωφόρος Στάλινγκραντ; Θα σας φαινότανε κάπως, ε; Το ότι υπάρχει κάτι τέτοιο σε όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες των συμμαχικών χωρών του Β’ Π.Π. δε σας παραξενεύει όμως – στο Παρίσι παρεμπιπτόντως είναι και όνομα ενός από τους σταθμούς του μετρό. Και μη μου πείτε πως το Στάλινγκραντ πλέον λέγεται Βόλγογκραντ – εις ανάμνησιν της μάχης δίνεται το όνομα και όχι προς τιμήν της πόλης του Πατερούλη. Τέλος πάνων, στο θέμα μας: Η βρυξελλιώτικη λεωφόρος Στάλινγκραντ είναι ο παράδεισος της ειρηνικής συνύπαρξης και της πολυπολιτισμικότητας με τα αραβικά χαμάμ δίπλα στο Εβραϊκό Μουσείο και την Ελληνορθόδοξη Μητρόπολη ανάμεσα σε τούρκικα μπακάλικα και αλβανικά καφενεία. Εδώ χτυπάει η καρδιά μιας πόλης, της οποίας πάνω από το πενήντα τις εκατό του πληθυσμού έχει γεννηθεί σε άλλες χώρες, για να μη μιλήσουμε για τη δεύτερη και την τρίτη γενιά των μεταναστών. Κάντε μια βόλτα στην πολύγλωσσή της «ράμπλα», ψωνίστε από τα μαγαζιά της και μην συμπεριφέρεστε σαν να βρίσκεστε ανάμεσα σε ιθαγενείς που το μόνο για το οποίο ενδιαφέρονται είναι να βουτήξουνε το πορτοφόλι σας – είναι, αλλά δεν είναι το μόνο. Τώρα που η Ευρώπη μας βρίσκεται στην τρίτη ηλικία μόνο από αυτόν τον τρίτο κόσμο έχει να ελπίζει.

joga

Σάββατο 19 Ιανουαρίου 2013

Botanique/Kruidtuin: Πείτε με τουρκόσπορο, πείτε με νεοοθωμανιστή, αλλά για κάποιο λόγο μου είναι δύσκολο να κρύψω την αδυναμία μου για τις γειτονιές των Τούρκων μεταναστών ανά τη γηραιά μας ήπειρο. Στη Botanique, όπου και βρίσκεται η αντίστοιχη των Βρυξελλών, δεν πρόκειται βέβαια να συναντήσετε ούτε το υπερθέαμα του Kreuzberg, ούτε τις άλλες συμπαγείς μικρές Ισταμπούλ των γερμανικών μεγαλουπόλεων. Ωστόσο, όλο αυτό το γοητευτικό υποσύμπαν από τζαμιά που μοιάζουν με συνεργεία αυτοκινήτων, ζαχαροπλαστεία που θυμίζουνε ανάκτορα, κουρεία-εθνοσυνελεύσεις και καφενεία με ναργιλέδες, μουστακαλήδες και μαντιλοφορούσες, και μόνο ως όαση εξωτισμού μες στην καρδιά μιας δυτικοευρωπαϊκής πρωτεύουσας, αν δεν κατέχεστε από κάποιου είδους φυλετικά συμπλέγματα, δε μπορεί παρά να σας γοητεύσει. Κάντε λοιπόν ένα διάλλειμα από τις κατά τα άλλα ακαταμάχητες βελγικές σοκολάτες και δοκιμάστε τους μπακλαβάδες και τα άλλα σοροπιαστά της τουρκογειτονιάς και ζήστε ως πραγματικοί κοσμοπολίτες, μετακινούμενοι μέσα σε ελάχιστα λεπτά από το «κογκολέζικο» Matongé στις «μαροκινές» Marolles με ενδιάμεση στάση την καθ’ ημάς Botanique. Και επειδή λίγη αυτοκριτική ποτέ δεν έβλαψε κανέναν, ας παραδεχτούμε επιτέλους πως διατηρούμε τα σκήπτρα στην άτυπη ολυμπιάδα του κιτς με τα ανά την υφήλιο ελληνικά μας εστιατόρια. Έλεος, δηλαδή, ρε παιδιά! Ε, όχι και την Αφροδίτη της Μήλου ντυμένη Santa Claus!

SuperMercado: Να την ξανά η αναπόφευκτη μικροσυγγραφική μου προκατάληψη! Το ξέρω, το ξέρω, το να περιφρονώ τόσα πολλά, όμορφα και περίφημα μπαρ και να αφιερώνω ένα ολόκληρο κεφάλαιο στο «Poco-Pico» των Βρυξελλών είναι μάλλον υπερβολή. Πώς να το κάνουμε όμως; Από όλα τα μέρη, που κατά τις πολλαπλές επισκέψεις στη βελγική πρωτεύουσα διεκδίκησαν τον αξιοζήλευτα ασήμαντο τίτλο «στέκι μου», η μπίλια έκατσε στο μαγαζί του φίλου μας του Bruno. Λίγο το πάρτυ της Πρωτοχρονιάς, λίγο η χαλαρότητα στην αντικαπνιστική –και όχι μόνο- νομοθεσία, λίγο το αυτοτροφοδοτούμενο κλίμα οικειότητας σε βαθμό παρεξηγήσεως, το κέρδισε το Mercado το κεφαλαιάκι του. Ο Bruno, Πορτογάλος στην καταγωγή και ο μεγαλύτερος φιλέλληνας από την εποχή του Lord του Byron, είναι φυσιογνωμία από τις λίγες που έχουν απομείνει πίσω από τις μπάρες της γηραιάς ηπείρου μας. Αν τον πετύχετε σε νύχτα με λίγο κόσμο μες στο μπαρ, ακούστε τις ιστορίες του αδιαμαρτύρητα και μην παραξενευτείτε ούτε στιγμή από τις ανορθόγραφες μουσικές επιλογές του. Ο Bruno ξέρει. Ένα κακό έχει μόνο το μαγαζί, και συγχωρείστε με, μα δεν κρατιέμαι να μην το αναφέρω: πολλούς Έλληνες πελάτες, από τους οποίους οι μισοί τουλάχιστον νομίζουν πως όποιος δε μιλάει και πολύ, δεν καταλαβαίνει μάλλον και τα ελληνικά τους.

Magritte και τέτοια: Τα Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België/Musées royaux des Beaux-Arts de Belgique, το σημαντικότερο πολιτιστικό ίδρυμα της πόλης και της χώρας, διαιρείται σε δύο επί μέρους μουσεία: αυτό της ancient art (έως τον 18ο αιώνα) και εκείνο της modern art (έως τις μέρες μας). Το δεύτερο περιλαμβάνει και την επιμέρους συλλογή έργων του Βρυξελλιώτη René Magritte, στην οποία, αν και σίγουρα έχει το ενδιαφέρον της, δε θα βρείτε παρά τους λιγότερο γνωστούς πίνακες του καλλιτέχνη. Δυστυχώς, για να τα επισκεφτείτε θα πρέπει να πληρώσετε και δύο διαφορετικά εισιτήρια, αλλά για κάποιο λόγο, την πρώτη Τετάρτη κάθε μήνα η είσοδος είναι δωρεάν, οπότε κα γίνεται και ο ανάλογος κακός χαμός. Από τα «αρχαία», αν είσαστε ήδη χορτάτοι από τους Φλαμανδούς, θα σας πρότεινα να δώσετε ιδιαίτερη προσοχή στο εικαστικό σύμπαν της οικογένειας Bruegel (ένα μικρό σχετικό μουσείο θα βρείτε και στις Marolles, όπου και το εργαστήριο του Pieter Bruegel ή Brueghel του Πρεσβύτερου. Από τα «μοντέρνα», αφού ρίξετε μια ματιά στο «Θάνατο του Μαρά» του David, για να δείτε τι πραγματικά σημαίνει στρατευμένη τέχνη, καλό θα ήταν να σταθείτε στον Ensor και στους άλλους Βέλγους υπερρεαλιστές και μάλλον να προσπεράσετε τον τομέα της βελγικής μεταπολεμικής ζωγραφικής. Αφήστε, τα καταφέρνουνε πολύ καλύτερα στα κόμικ.

Τετάρτη 16 Ιανουαρίου 2013

Flagey: Πλάι στις δίδυμες λιμνούλες των Ixelles απλώνεται η συνοικία του Flagey, με την εναλλακτική bauhaus αισθητική και τα φοιτητικά της στέκια. Η αρχιτεκτονική σχολή, που δεσπόζει πάνω στην ομώνυμη πλατεία, δίνει το ρυθμό στην όλη περιοχή τροφοδοτώντας διαρκώς τα μπαρ και τα καφέ με την εκλεκτότερη δυνατή πελατεία. Πέρα από την ιστορική μπυραρία Belga, στο ισόγειο του Cinema Flagey, με την μοναδική μπάρα στον κόσμο που μπορεί να γίνει ορατή δια γυμνού οφθαλμού από τη Σελήνη, θα ξεχώριζα τα θεατρόφιλο Pantin, στο κάτω μέρος της πλατείας, με το ξεχωριστό του καπνιστήριο, όπου και καπνιστής να μην είσαι, εκεί θέλεις να το αρχίσεις, και στο πάνω μέρος, το Murmure (ότι υποδηλώνει το όνομά του). Στα προηγούμενα ταξίδια μου είχα προσέξει πάνω στην Place Eugène Flagey/ Flageyplein ένα ανήσυχο άγαλμα του Fernando του Pessoa, του οποίου (του αγάλματος) για κάποιο λόγο η τύχη σήμερα πια αγνοείται. Φήμες που το θέλουν να κυκλοφορεί τα βράδια στα τριγύρω στενά, τρομάζοντας τους ανυποψίαστους περαστικούς και προειδοποιώντας τους πως πλησιάζει «η ώρα του διαβόλου», κρίνονται μάλλον ως αβάσιμες. Πάντως, σίγουρα το Flagey είναι η πιο ανησυχητική γωνιά των Βρυξελλών, φτιαγμένη για τα γούστα εκείνων που θέλουν να αποφύγουν τον τουριστικό απόηχο της Bourse και τη συνοικιακή αντίληψη των άλλων γειτονιών της πόλης.

Justitiepaleis/Palais de Justice: Μετά το Atomium το Δικαστικό Μέγαρο είναι το δεύτερο τουριστικό landmark της πόλης. Το κτηνώδες αυτό αρχιτεκτόνημα, που καταλαμβάνει έκταση μεγαλύτερη ακόμα και από τη Βασιλική του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη, είναι ιδιαίτερα χρήσιμο στον επισκέπτη των Βρυξελλών, αφού όντας ορατό σχεδόν από παντού, μπορεί να τον βοηθήσει να προσανατολιστεί είτε αυτός περιπλανιέται στο λαβύρινθο του ιστορικού της κέντρου είτε έχει πραγματικά χαθεί στις άλλες γειτονιές της. Πέρα από το μέγεθός του, ωστόσο, το Palais de Justice δε νομίζω πως έχει κάτι άλλο θελκτικό να παρουσιάσει. Δεν ξέρω πόσο υπερήφανο έκανε, αυτός ο φλύαρος αχταρμάς αρχιτεκτονικών και διακοσμητικών ρυθμών, τον Λεοπόλδο τον Β’ που το παρήγγειλε, ελπίζω μόνο να μην προκαλεί περαιτέρω σύγχυση στους Βέλγους δικαστές, που εξακολουθούν να συνεδριάζουν εντός του κύτους του. Πάντως, από την χορταστική βεράντα που απλώνεται μπροστά του, με τα συνήθη μνημεία πεσόντων των Παγκοσμίων Πολέμων, μπορείτε να βγάλετε τις πανοραμικότερες φωτογραφίες ή να «καείτε» σε κάποια από τα υπαίθρια καλοκαιρινά πάρτυ-συναυλίες που διοργανώνονται εδώ. Λίγα μέτρα παρακάτω, βαδίζοντας επί της οδού Grand Cerf, θα βρείτε στο δεξί σας χέρι την είσοδο του Passage Marguerite Yourcenar, που οδηγεί σε ένα μικρό, «συγκινητικό», όπως θα έλεγε μια φίλη, πάρκο. Μια «κρυφή αυλή του μυστηρίου», για την οποία λυπάμαι, αλλά δε μπορώ να πω περισσότερα.

Beurs/Bourse: Το κτήριο του Χρηματιστήριου των Βρυξελλών αποτελεί σημείο αναφοράς σε όλους τους mainstream ταξιδιωτικούς οδηγούς της πόλης. Και είναι λογικό: πίσω από αυτό βρίσκεται η υπέρλαμπρη Grande Place/Grote Markt, γύρω από αυτό διακλαδίζονται τα στενά της μεσαιωνικής πόλης και απέναντί του, αφού διασχίσετε τη Boulevard Anspach/Anspachlaan θα βρείτε όλα τα τουριστικά καφέ που οι οδηγοί που λέγαμε σας συνιστούν να επισκεφτείτε. Αυτός εδώ ο –Θεός να τον κάνει- οδηγός, τώρα που έχει κλείσει πια το Monk, το Kafka πάει, χάλασε και η αντικαπνιστική νομοθεσία έπληξε -και παραδόξως άργησε πολύ- και τη διοικητική πρωτεύουσα της Ευρώπης, θα σας προτείνει κάποια στέκια, μπας και δικαιολογηθούνε έτσι οι ατελείωτες καφεδοώρες και μπυροώρες του αργόσχολου συντάκτη του σε αυτά. Λοιπόν, εν αρχή ην το Central (και μόνο για τους ανοξείδωτους θαμώνες του), το Bonnefoi (κέφι, κέφι, κέφι…), το Lava (αν είστε καπνιστές και βαριέστε να μπαινοβγαίνετε – το μισό μαγαζί είναι rookruimte/espace fumeur), το Booze’n Blues (για τη μουσική και ασφαλώς τη διακόσμηση), το θρυλικό Goupil le Fol (το πιο «belgobelge» από όλα, παλιό μπουρδέλο, εξωφρενικό ντεκόρ, ανεξήγητη φιλελληνική ατμόσφαιρα), το ιστορικό Archiduc (Jean Cocteau, Henry Miller, Beatnicks, Sputniks… όλοι κάποια στιγμή τα έχουνε κοπανίσει εδώ), άντε να βάλω και το μοδάτο Zebra (και μόνο για την πασαρέλα του). Άντε, γεια μας!

Πέμπτη 10 Ιανουαρίου 2013

Victor Horta: Ο βαρόνος Horta δεν υπήρξε μόνο ο πατριάρχης της Art Nouveau, αλλά και ο άνθρωπος που συνέδεσε περισσότερο από κάθε άλλον το όνομά του με την αρχιτεκτονική κληρονομιά της πόλης του. Προσωπικά, θεωρώ την οικία της οικογένειας Horta (Musée Horta/Hortamuseum), στο 25 της Rue Américaine, ως ένα από τα ομορφότερα και διδακτικότερα αξιοθέατα των Βρυξελλών. Ωστόσο, μπορείτε να θαυμάσετε το έργο του, απλώς και μόνο χαζεύοντας τις προσόψεις ενός μεγάλου αριθμού από κατασκευές του, που σήμερα είτε στεγάζουν μουσεία και ιδρύματα (Palais des Beaux–Arts), είτε αποτελούν ιδιωτικές κατοικίες (Hôtel Solvay), είτε έχουν δημιουργηθεί εξ αρχής με μνημειακό αυτοσκοπό (Pavilion of the Human Passions). Καλός, χρυσός όμως ο Horta, αλλά φυσικά δεν είναι ο μόνος εκπρόσωπος του εν λόγω ρεύματος στην βελγική πρωτεύουσα. Οι Βρυξέλλες είναι ο παράδεισος της Art Nouveau και έργα πολλών άλλων αρχιτεκτόνων και διακοσμητών, Βέλγων και μη (Henry Clemens Van de Velde, Paul Hankar, Jules Brunfaut, Paul Cauchie, Gustave Strauven, Gustave Saintenoy κ.α.) μπορείτε να συναντήσετε σχεδόν σε όλες τις γειτονιές της. Θα ξεχώριζα το Old England (όπου και το ευρηματικότατο σημερινό Μουσείο Μουσικών Οργάνων), την οικία Saint-Cyr στην ηρεμιστική πλατεία Ambiorix και το ιστορικό ξενοδοχείο Métropole, όπου μπορείτε να πιείτε τον καφέ σας στο ίδιο τραπέζι όπου κάποτε καθόταν ο Albert Einstein και να αναλογιστείτε πόσο σχετικά είναι όλα τελικά σε αυτόν τον μάταιο κόσμο.

Tintin/Kuifie: Ο αφορισμός που λέει πως ο διασημότερος Βέλγος είναι χάρτινος ήρωας είναι μια σαχλαμάρα που συνηθίζουν να λένε όσοι νομίζουν πως ο Georges Simenon και ο Jacques Brel δεν ήταν παρά Γάλλοι. Ωστόσο, αν υπάρχει κάποιος τομέας στον οποίο το Βέλγιο μπορεί να υπερηφανεύεται πως είναι στ’ αλήθεια υπερδύναμη, αυτός είναι η τέχνη των κόμικ και των graphic novel. Δεν είναι μόνο ότι είναι Βέλγοι οι περισσότεροι από επιφανέστερους δημιουργούς της Ενάτης Τέχνης, αλλά και πάρα πολλοί κομίστες από άλλες χώρες, της Ευρώπης κυρίως και της Λατινικής Αμερικής, σταδιοδρόμησαν σε εκδοτικούς οίκους των Βρυξελλών, όπως ο Casterman. Στη βελγική πρωτεύουσα μπορούν ακόμα και οι Έλληνες επισκέπτες, που συνηθίζουν να αποκαλούν συλλήβδην τα κόμικ «μίκι μάους» (ή μίκι-μάου οι παλιότεροι), να παρακολουθήσουν αυτήν την αδιαμφισβήτητη υπεροχή, είτε στις γιγαντιαίες αναπαραστάσεις των πιο γνωστών σελίδων τους στους τοίχους των σπιτιών, είτε στα αμέτρητα σχετικά καταστήματα, όπου μπορεί κανείς να βρει ακόμα και τους σπανιότερους τίτλους. Και σίγουρα δεν πρέπει με τίποτα να παραλείψετε να επισκεφτείτε το Centre Belge de la Bande Dessinée/Belgisch Stripcentrum, που στεγάζεται σε ακόμα ένα από τα πανέμορφα κτήρια του Horta, όπου θα δείτε από κοντά τα εργαστήρια, τα προσχέδια αλλά εικαστικές απεικονίσεις των έργων των μεγάλων Βέλγων δημιουργών, ενώ η μπουτίκ του μουσείου θα σας βγάλει από τον κόπο να ψάχνετε για έξυπνα και φτηνά δώρα για τους φίλους σας.

ΕΟΚ και ΝΑΤΟ: Η δαιμονοποίηση των διεθνών οργανισμών, από τους οποίους η πτωχή πλην έντιμος πατρίδα μας είναι πολλαπλώς εξαρτημένη, συνήθως πάει παρέα με το γνωστό ηλίθιο αφορισμό, «οι Βρυξέλλες είναι μια πόλη γραφειοκρατών» και ως εκ τούτου μάλλον βαρετή και άχαρη. Το βιβλίο αυτό γράφεται για να καταρρίψει, προφανώς, αυτόν τον μύθο – όλα τα βιβλία λίγο-πολύ γράφονται για να καταρρίψουν ή για να συντηρήσουν και στις καλύτερες των περιπτώσεων για να δημιουργήσουν εκ του μηδενός κάποιον μύθο. Αλλά για να δούμε τι παίζει με τον εν λόγω μύθο στην πραγματικότητα. Οι Βρυξέλλες αποτελούν έδρα πολλών διεθνών και ευρωπαϊκών οργανισμών, διότι το ευνόησε η γεωγραφική και ιστορική θέση του Βελγίου ως χαραμάδας ανάμεσα στη Γαλλία και τη Γερμανία αφενός και το «continent» και τους Αγγλοσάξονες αφετέρου. Μεγάλο μέρος του εισαγόμενου καταρτισμένου προσωπικού –όχι ασφαλώς του λούμπεν ή μη προλεταριάτου τους- απασχολείται μόνιμα ή περιστασιακά στις υπηρεσίες την Αγίας Ευρωπαϊκής μας Ένωσης και της Βορειοατλαντικής Ιεράς μας Συμμαχίας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, τη δημιουργία γύρω από την Schumanplein/Rond-point Schuman της λεγόμενης Quartier Européen, όπου και κατοικοεδρεύουν όλα όσα εμείς οι παρίες της Παγκοσμιοποίησης αγαπούμε να μισούμε. Αν σας προκαλούνε αλλεργία όλα αυτά, ακολουθήστε τις επιλογές των υπολοίπων κεφαλαίων. Πιστέψτε με, σε κανένα από τα μέρη που σας προτείνω δεν πρόκειται να πέσετε πάνω στον Herman Van Rompuy.

Παρασκευή 4 Ιανουαρίου 2013

Jeu de Balle: Στις Marolles, την παλιά γειτονιά των Βρυξελλών βρίσκεται μια από τις πιο γνωστές πλατείες της πόλης. Η Place du Jeu de Balle («του παιχνιδιού της μπάλας») που στα ολλανδικά λέγεται Vossenplein («των αλεπούδων» - και μόνο οι διαφορετικές ονομασίες που έχουν δώσει οι δυο κοινότητες στα τοπωνύμιά τους είναι λόγος για ιδιαίτερη ιστορική και κοινωνική μελέτη) φημίζεται κυρίως για την υπαίθρια αγορά της. Εδώ κάθε πρωί στήνεται το παζάρι των σαβουροπωλών, όπου μπορεί να βρει κανείς τα πιο απίθανα (και άχρηστα) πράγματα και κυρίως να χαζέψει με τη μικροσυλλεκτική μανία των ανθρώπων. Στη Rue Blaes που περνάει από το πάνω μέρος της πλατείας και σε όλο σχεδόν το μήκος της υπάρχουν φτηνιάρικα αλλά και ακριβά καταστήματα, που πουλούν είτε μεταχειρισμένα καταναλωτικά αγαθά είτε πραγματικές αντίκες, που με τη βοήθεια κάποιου μη αφελούς τουρίστα μπορείτε να εκτιμήσετε την πραγματική τους αξία. Στη παράλληλη Rue Haute θα βρείτε αρτίστικα καφέ και εστιατόρια, που εκτός από τα εκλεκτά τους εδέσματα σερβίρουν και την αναπαλαιωμένη ατμόσφαιρα των Marolles. Τα «συντεχνιακά» ονόματα των κάθετων οδών μαρτυρούν πως κάποτε εδώ χτυπούσε η εμπορική καρδιά της πόλης. Από την κάτω πλευρά της Jeu de Balle ξεκινά η επικράτεια των Μαροκινών, οι οποίοι άλλωστε κυριαρχούν και στο καθημερινό παζάρι της πλατείας. Από τα λίγο-πολύ «καμένα» καφέ της γειτονιάς ξεχωρίζει το Chaff, με τα γενναία πιάτα του και το πανοπτικό terrasse του.

Sint-Gilles/Sint-Gillis: Μου είναι δύσκολο να μιλήσω για το Saint Gilles απαλλαγμένος από κάθε είδους προκατάληψη, αφού κατά κάποιο τρόπο το θεωρώ και γειτονιά μου. Διαμένοντας τα τελευταία χρόνια για σημαντικά μεγάλα διαστήματα στο σκοτεινό διαμέρισμα στο 153 της Rue Jourdan, συχνάζοντας στα καφέ του Parvis και ψωνίζοντας από τα μαγαζιά του, έχω πλέον ενσωματώσει την όλη περιοχή στην προσωπική μου αναμνησιακή γεωγραφία. Το Saint Gilles τα έχει όλα και συμφέρει. Ως μια γνήσια γειτονία «bobo» (bourgeois-boheme, κάτι σαν το «εναλλακτική» που θα λέγαμε εμείς), θα βρείτε εδώ καλλιτέχνες και δια βίου σπουδαστές που ζουν από τα κρατικά επιδόματα, απόγονους μεταναστών ανθρακωρύχων που έχουν ανοίξει έθνικ εστιατόρια και μπακάλικα και γενικά μια ανεπανάληπτη κοχλάζουσα ανθρωπογεωγραφία που μόνο τα μεγάλα χωνευτήρια της γηραιάς ηπείρου μου μπορούν να επιδείξουν. Από τα μαγαζιά του Parvis (ο «περίβολος», ο πεζόδρομος δηλαδή που καταλήγει στην εκκλησία του Αγίου Gilles, βοήθειά μας) θα σας πρότεινα το Union για τα εμβληματικά λαζάνια του, το Maison du Peuple (πρώην γραφεία του Κομμουνιστικού Κόμματος) για την ατμόσφαιρά του και το Verschueren για τις μπύρες του. Ο αρχιτεκτονοδίφης επισκέπτης –να το πούμε κι αυτό- θα απολαύσει αρκετά μνημεία της art nouveau κυρίως στις οδούς Vanderschrick, Africain και Félix Delhasse.

Gare de Midi/Zuidstation: Ίσως ο δεύτερος σημαντικότερος σιδηροδρομικός σταθμός στην ιστορία της ευρωπαϊκής μετανάστευσης μετά τον München Hauptbahnhof. Και μόνο αν κάνετε μια βόλτα στα γύρω στενά και ανακαλύψετε το πολύχρωμο μωσαϊκό από εθνικά (ιταλικά, ιβηρικά, ελληνικά, τούρκικα, ανατολικοευρωπαϊκά, λατινοαμερικάνικα, αφρικανικά, άπω και μεσοανατολίτικα) καφενεία, κουρεία, ταβέρνες, πρακτορεία και εμπορικά, θα νιώσετε το δίχως άλλο τη συναισθηματική φόρτιση που εξακολουθεί να βαραίνει την όλη περιοχή. Σήμερα πια γύρω από το Midi υψώνονται μοντέρνα κτήρια – έδρες ιλλουστρασιόν επιχειρήσεων και από το σταθμό του ξεκινάει το καμάρι της ενωμένης Ευρώπης, το Eurostar, που συνδέει τις Βρυξέλλες με το Λονδίνο μέσα σε δυο ωρίτσες. Κάθε Κυριακή γύρω από το Gare de Midi πραγματοποιείται το μεγαλύτερο παζάρι-λαϊκή αγορά-αυλή των θαυμάτων της πόλης, όπου μπορείτε να βρείτε σε εξευτελιστικές τιμές (ποιος ακριβώς είναι αυτός που εξευτελίζεται;) όλα τα αγαθά του πλανήτη. Θα σας πρότεινα, αν δείτε μια μεγάλη ουρά με χαμογελαστούς ανθρώπους, να στηθείτε από πίσω και εσείς υπομονετικά και να περιμένετε να δοκιμάσετε τις περίφημες αιγυπτιακές πίτες με μέλι, τυρί, ελιές και πιπεριές με συνοδεία αρωματικού τσαγιού (προσοχή στους πορτοφολάδες, όμως!). Και λίγο παρακάτω στο ελληνικό περίπτερο του κυρίου Αγγελόπουλου ρωτήστε να σας πούνε την τραγική ιστορία της εξαγωγής των εκλεκτών μας αλλά ακόμα πανάκριβων προϊόντων στις χώρες της εσπερίας.

Τρίτη 1 Ιανουαρίου 2013

χθες το βράδυ

Δε βγήκα χθες το βράδυ.
Κάθισα στη μεγάλη πολυθρόνα μου,
τράβηξα τις κουρτίνες
και έμεινα εκεί για ώρες να κοιτώ
τη νύχτα στο παράθυρό μου.
Κάποια στιγμή ήρθε ένα αστέρι από το πουθενά
και κάθισε στον πάτο της εικόνας μου.
Σαν μια διακριτική υποσημείωση
στο λάθος του ουρανού μου.
Στ’ αλήθεια προσπάθησα πολύ
το λάθος αυτό να εξακριβώσω.
Δεν ήξερα αν θα κατόρθωνα ποτέ να το διόρθωνα.
Δεν είχα ιδέα αν ήταν λάθος του ουρανού -
μήπως ήταν δικό μου;

Κάποτε τελικά αποκοιμήθηκα.
Κι όμως συνέχισα να βλέπω το αστέρι.
Ζούσα πάνω του, λέει, και ήμουν βασιλιάς
και είχα ένα τεράστιο παράθυρο,
από όπου μόνος μου διόρθωνα
τα λάθη όλου του κόσμου.