μπορεί και όχι

Στην πραγματικότητα δεν είμαι τόσο μανιώδης καπνιστής όσο είμαι στα γραπτά μου. Μπορεί στις πιο πολλές από τις ιστορίες μου, όπου «παίζω» ο ίδιος, να είμαι συνέχεια με ένα τσιγάρο ανάμεσα στα χείλη ή στα δάχτυλα, αλλά αυτό δεν είναι παρά μια ακίνδυνη συγγραφική υπερβολή. Η χάρτινη, άλλωστε, περσόνα μου δεν έχει τίποτα να φοβηθεί από τις παρενέργειες των καταχρήσεων μου. Όμως ο σάρκινός μου εαυτός, συνήθως όταν γράφει, αφήνει στο τασάκι δίπλα του να καίει ένα τσιγάρο έτσι, για την ατμόσφαιρα. Και ούτε κατά διάνοια ετούτο δεν αποτελεί καύσιμη αναγκαία ύλη, που το μηχάνημα χρειάζεται για να παράξει λέξεις.
Μια φορά, πάντως, δε θέλω να καταπιέζομαι. Θέλω εν ώρα εργασίας πάντα να βρίσκομαι εκτός εκείνων των ζωνών, όπου το κάπνισμα πλέον απαγορεύεται. Και επειδή μου αρέσει να δουλεύω μέσα στα μπαρ και στα καφέ, δύσκολα θα μπορούσα πια να ζήσω σε μια χώρα, όπου οι νόμοι περί της καπνοαπαγόρευσης τηρούνται κατά γράμμα, αν θέλω να συνεχίσω να συνδυάζω αρμονικά τις δυο βλαβερές συνήθειες, που μου έχουν απομείνει.
Η πρώτη φορά που βρέθηκα σε κράτος, όπου ο νόμος είχε –μόλις- επιβάλει τη σχετική απαγόρευση, ήταν στην Ιρλανδία. Δεν ήμουν και στα καλύτερά μου εκείνη την περίοδο, και ως εκ τούτου, είχα ανάγκη υποστήριξης τόσο από τα τσιγάρα μου όσο και από τα γραπτά μου. Την τρίτη μέρα, κι αφού ο εκνευρισμός, που η στέρηση μου είχε προκαλέσει, χτύπησε το συναγερμό του πανικού, ταξίδεψα με τραίνο ως το Μπέλφαστ, μήπως και πιω έναν καφέ της προκοπής και επιτέλους βάλω σε μια σειρά τις λέξεις μου. Είναι αστείο τώρα που το σκέφτομαι, αλλά αφού οι πρωτόγονες αυτές ελευθερίας ισχύανε ακόμα στην επικράτεια του Ηνωμένου Βασίλειου, ήταν με την πράξη απελπισίας μου αυτή σα να είχα δραπετεύσει από ένα έδαφος που τελούσε υπό κατοχή σε κάποιο άλλο ανεξάρτητο. Στη συνέχεια, όποια άλλη χώρα επέλεγα για να επισκεφτώ –με εξαίρεση ίσως τη Ρωσία, όπου το κάπνισμα σχεδόν επιβαλλότανε- έπεφτα πάνω στην ίδια, πάντα μόλις επιβληθείσα, απαγόρευση. Ήτανε λες και με παραφυλούσε όπου πήγαινα μια δρακόντεια κακιά νομοθεσία και δυστυχώς ο δράκος που την υπαγόρευε δεν ήταν μάλλον από αυτούς που βγάζουνε καπνούς από τα ρουθούνια.
Νιώθω λιγάκι τυχερός που πρόλαβα και κάπνισα μέσα στα τραίνα της Ευρώπης - και δεν εννοώ κρυμμένος μες στις τουαλέτες τους. Πως θα μπορούσα, άραγε, να διαγράψω από τη μνήμη μου τις πνιγμένες μες στον καπνό σκηνές των μπαρ των CNL; Από το Βερολίνο Κοπεγχάγη και από εκεί Ζυρίχη και πάλι πίσω Μόναχο μέσα σε τέσσερις ημέρες. Με κυνηγούσαν ή ήμουνα ο κυνηγός; - συγνώμη μα δε θυμάμαι λεπτομέρειες. Πρόλαβα, επίσης, στην Ολυμπιακή να βγάλω θέση καπνιστών και να υπακούσω στη θεϊκή εντολή, κυρίες και κύριοι προσδεθείτε σας παρακαλώ και σβήστε τα τσιγάρα σας. Ακόμα νομίζω πως υπάρχουνε οι σχετικές ενδείξεις πάνω από τα κεφάλια των επιβατών και αναβοσβήνουν, μάλιστα, μέσα σε κάποια αεροπλάνα - πράγμα που με οδηγεί σε σκέψεις μάλλον μελαγχολικές ως προς την παλαιότητα του στόλου του αερομεταφορέα μας. Κάποτε, θυμάμαι, να τα αφηγούμαι όλα αυτά στην εξωγήινη κι αυτή να με κοιτάζει με βλέμμα που θα έμοιαζε με εκείνο, που θα είχα προφανώς κι εγώ, κάθε φορά που ο παππούς μου έλεγε πως πέρασε στο Δεύτερο Παγκόσμιο.
Εννοείται πως σέβομαι τα δικαιώματα των αντικαπνιστών και αντιλαμβάνομαι την απειλή που συνιστά το κάπνισμα των άλλων στην υγεία τους. Ωστόσο, και τα προβλήματα που έχει επιφέρει αυτή η ιστορία στην δική μου σωματική και ψυχική υγεία δεν είναι ευκαταφρόνητα. Ζώντας περίπου τους μισούς από τους τελευταίους μήνες σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και μόνο εξαιτίας του άγχους και του εκνευρισμού που τα interdit de fumer και τα prohibito fumar μου προκαλούσαν, έβλεπα την ημερήσια μου κατανάλωση σε προϊόντα του καπνού συνέχεια να αυξάνεται.
Κάποτε μου είχε πει ένας μπαροφιλόσοφος πως οι καπνιστές είναι σαφέστατα πιο έξυπνοι από όσους δεν καπνίζουν. Όταν του ζήτησα να μου αναλύσει, έστω συνοπτικά, αυτή την κουταμάρα του, μου έφερε αμέσως το παράδειγμα του καπνιστή, που παίρνει μέρος σε κάποια σοβαρή συζήτηση, κι εκεί, τραβώντας και ξεφυσώντας τον καπνό, κερδίζει πάντα χρόνο περισσότερο για να σκεφτεί το τι θα πει στον άλλο. Προσπάθησα να του φέρω, μάταια φυσικά, αντίρρηση, λέγοντας πως αντίθετα εγώ θεωρώ πιο έξυπνο αυτόν που σκέφτεται λιγότερο. Αυτός, όμως, είχε στο μεταξύ αρχίσει να πνίγει στο ποτό τη νέα προφητεία του, πως κάποτε, λέει, θα αποδειχθεί πως τελικά το κάπνισμα, όχι μόνο δεν είναι βλαβερό, μα και πως είναι για την υγεία μας καλό και ανεκτίμητο. «Να μου το θυμηθείς, μια μέρα θα συνταγογραφούν τσιγάρα οι γιατροί και οι γονείς θα κυνηγάνε τα παιδιά που αρνούνται να καπνίσουν!»