Το ντέρμπυ του μίσους: Όπως συμβαίνει παντού στον πλανήτη, έτσι και στις γιουγκοσλαβικές χώρες, όλα τα πάθη και οι κάθε είδους πολιτικές, κοινωνικές και άλλες αντιπαλότητες μπορούν πολύ εύκολα να μεταφραστούν στη γλώσσα του ποδοσφαίρου. Και αν στον παγκόσμιο ποδοσφαιρικό χάρτη οι αναμετρήσεις των δύο κορυφαίων σέρβικων συλλόγων, της Παρτιζάν και του Ερυθρού Αστέρα, κατέχουν περίοπτη θέση λόγω της έντασης και του φανατισμού που πάντα τις συνοδεύουν, στον χάρτη του Βελιγραδίου συμβαίνει το εξής παράδοξο: Τα δύο γήπεδα, όπου εδρεύουν ο FK Crvena Zvezda/ФК Црвена звезда και η ФК Партизан/FK Partizan, δεν βρίσκονται απλώς στην ίδια περιοχή, αλλά σχεδόν θα λέγαμε πως ακουμπάει το ένα πάνω στο άλλο, αναδεικνύοντας την Аутоkоманда/Autokomanda στην πιο εκρηκτική γειτονιά της πόλης. Ο μεν ως ομάδα του Κομμουνιστικού Κόμματος και η δε ως εκπρόσωπος του στρατιωτικού κατεστημένου κατάφεραν μέσα στο δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα να συσπειρώσουν γύρω τους όλα εκείνα τα στοιχεία που συνιστούσαν τις συνθέσεις και τις αντιφάσεις της γιουγκοσλαβικής πραγματικότητας, αλλά και να δημιουργήσουν τη δικιά τους αξιοζήλευτη εθνική ποδοσφαιρική σχολή που αποτέλεσε πρότυπο για ολόκληρη τουλάχιστον την Ευρώπη. Οι έδρες των δύο συλλόγων και τα συστεγαζόμενα σε αυτές μουσεία τους αποτελούν πολύ ιδιαίτερα αξιοθέατα του Βελιγραδίου και ακόμα και αν δεν παίζει κάποιο μεγάλο ντέρμπυ κατά τη διάρκεια της επίσκεψης σας, αξίζει μια βόλτα προς τα εκεί και μόνο για την ατμόσφαιρα και κυρίως την συλλογή και τη μελέτη των συνθημάτων και των στρατευμένων –όχι μόνο ποδοσφαιρικού περιεχομένου- γκράφιτι που στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν σε αφθονία.              

Skadarlija/ Скадарлија: Η κατεξοχήν τουριστική βιτρίνα της σερβικής πρωτεύουσας βρίσκεται στο πεζοδρομημένο τμήμα της Skadarska Ulica/Cкадарска Улица, όπου ο κάθε ταξιδιώτης, που θεωρεί πως το couleur locale της εκάστοτε χώρας που επισκέπτεται σερβίρεται από χαμογελαστά γκαρσόνια που φοράνε παραδοσιακές ενδυμασίες, θα μείνει απολύτως ικανοποιημένος. Το λένε, άλλωστε, και όλοι οι καθωσπρέπει οδηγοί: Η Skadarlija είναι η Πλάκα ή η Μονμάρτρη ή (συμπληρώστε όποιο φολκλόρ τοπωνύμιο θέλετε) του Βελιγραδίου. Ο μποέμικος, ωστόσο, χαρακτήρας της συγκεκριμένης γειτονιάς, πολύ πριν λάβει διαστάσεις εμπορευματοποιημένης επιτήδευσης, όφειλε τη φήμη του στο γεγονός ότι για αιώνες στην ευρύτερη περιοχή κυριαρχούσαν οι Τσιγγάνοι, οι οποίοι ως θορυβώδης, πάντα, μειοψηφία καταφέρνουν να προσδίδουν το δικό τους ξεχωριστό χρώμα και ρυθμό στην καθημερινή ζωή, στις τέχνες και κυρίως στη μουσική των Βαλκανίων. Η Skadarlija έχει και ένα, ας το πούμε, πιο κουλτουριάρικο παρελθόν, αφού το μεγαλύτερο κομμάτι της νοτιοσλαβικής διανόησης, στις αρχές τουλάχιστον του εικοστού αιώνα, είχε ταυτιστεί με την ευρύτερη περιοχή και με τα στέκια της – το μαρτυρά το παρακείμενο στο ιστορικό εστιατόριο Три шешира/Tri šešira (Τρία καπέλα) και μάλλον παραπονεμένο χάλκινο άγαλμα του ποιητή Đura Jakšić/Ђура Јакшић (για κάποιο λόγο πολλοί πιστεύουν ότι αναπαριστά τον Δον Κιχώτη). Οι πιο παλιοί, πάντως, κάτοικοι και μαγαζάτορες νοσταλγούν την εποχή όπου η Τίτο μεσουρανούσε και ο πεζόδρομός τους γνώριζε ανεπανάληπτες στιγμές αδέσμευτου κοσμοπολιτισμού.

Нови Београд/Novi Beograd: Το Νέο Βελιγράδι, το τμήμα δηλαδή της σερβικής πρωτεύουσας που απλώνεται στης αριστερή όχθη του Σάβα υπήρξε για δεκαετίες το πολεοδομικό καμάρι της Ομοσπονδιακής Λαϊκής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας, αφού πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στο σημείο αυτό δεν υπήρχαν παρά μονάχα κάτι βάλτοι και κάτι τσοπάνηδες που έβοσκαν τα κοπάδια τους. Κατά τη διάρκεια του Β’ Π.Π. υπήρχε, βέβαια, εκεί το πιο διαβόητο στρατόπεδο συγκέντρωσης/εργασίας/εξόντωσης των Ναζί επί βαλκανικού εδάφους, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία. Μετά τον πόλεμο, πάντως, η περιοχή μετατράπηκε σε ένα απέραντο εργοτάξιο, χτίστηκαν αναρίθμητα μπλοκ κατοικιών (για αυτό ακόμα οι Βελιγραδιώτες χαϊδευτικά την ονομάζουν Blokovi), ανοίχτηκαν πλατιές λεωφόροι και εγκαταστάθηκε εδώ ολόκληρη σχεδόν η βαριά βιομηχανία της ομόσπονδης Σερβίας αλλά και ένα σωρό ιδρύματα (πανεπιστήμια, πολυτεχνεία, νοσοκομεία, θέατρα, μουσεία, αλλά καμιά απολύτως εκκλησία). Ο όλος σχεδιασμός και η μεθοδική εκτέλεση αυτού του έργου, στο οποίο ήρθαν μετά να προστεθούν και αρκετές αρχιτεκτονικές μοντερνιές, είχαν ως σκοπό τη δημιουργία μιας πρότυπης σοσιαλιστικής υπερπόλης, που να τη βλέπουν όλοι, Δυτικοί και Ανατολικοί και να την ζηλεύουνε. Σήμερα, οι περισσότεροι επισκέπτες γνωρίζουν το Νέο Βελιγράδι μονάχα ως περαστικοί, και ακόμα και αν μένουν σε κάποιο από τα ξενοδοχεία του, προτιμούν να περνούν την ώρα τους στο παλαιό κομμάτι της πόλης. Προσωπικά πιστεύω ότι ολόκληρο το Novi είναι από μόνο του ένα ξεχωριστό αξιοθέατο και ειδικά αν έχετε έρθει ως εδώ με το αμάξι σας, θα σας συνιστούσα ανεπιφύλακτα να κάνετε μια γενναία αυτοκινητάδα στις λεωφόρους του και να χαζέψετε την ανεπανάληπτη γεωμετρία του αστικού τοπίου του και ακόμα και να χαθείτε στις βρωμογειτονιές του – τα comme il faut αξιοθέατα μπορούν πάντα να περιμένουν.